Poznajemy wybrane osobliwości przyrody, pomniki kultury
Scenariusz:  Paulina Grabuńczyk – etnolog, Bielawa Dolna 17 a, 59-930 Pieńsk
Grupa wiekowa: podstawowej i klasy I – III gimnazjum
Wersja do pobrania POBIERZ (Format pliku PDF)

1)       Cele:
  • poznawczy: uczestnicy zajęć poznają położenie i zróżnicowanie przestrzenne elementów środowiska geograficznego swojego regionu, główne zabytki przyrody i architektury w regionie swojego zamieszkania.
  • kształcący: uczestnicy zajęć będą potrafili zaprezentować własny region zamieszkania i jego walory oraz cechy wyróżniające. Ponadto rozbudzą
  • w sobie szacunek do przyrody i kultury własnego regionu.
  • wychowawczy: dzięki zajęciom uczestnik rozwija wiedzę o kulturze własnego regionu i jej związkach z kulturą narodową. Poprzez kontakt ze środowiskiem lokalnym i regionalnym rozwija bliskie więzi związane
  • z tym terenem, dzięki czemu może rozpocząć działania na rzecz ochrony regionalnego dziedzictwa kulturowego.
2)       Metoda nauczania:
  • wycieczka regionoznawcza szlakiem rowerowym
  • dyskusja na temat ochrony regionalnego dziedzictwa kulturowego
     i przyrodniczego
3)       Środki kształcenia:
  • materiały informacyjne o każdym miejscu odwiedzanym podczas wycieczki
  • plansza potrzebna do przygotowania „mapy myśli” dotyczącej dyskusji po zajęciach
4)       Przebieg zajęć:
I część zajęć:Wycieczka rozpocznie się w Centrum Edukacji Leśnej
w Bielawie Dolnej. W załączeniu znajduje się mapa szlaków rowerowych
w gminie Pieńsk. Można ją wykorzystać podczas wycieczki. Choć nasza wyprawa będzie przebiegała inaczej niż biegną szlaki na mapie, mapa ta będzie dobrym odniesieniem ze względu na zaznaczone osobliwości przyrodnicze, kulturalne i atrakcje turystyczne. Etapy wycieczki:
  •  Centrum Edukacji Leśnej w Bielawie Dolnej (podana nazwa na mapie)
  • Siedlisko bobra ( oznaczone rzymską VI na czerwonym kółeczku)
  •  Cmentarz Ewangelicki (oznaczony arabską 1 na żółtym kółeczku)
  •   Prom turystyczne (podana nazwa na mapie)
  • Ruiny młyna wodnego (brak zaznaczenia na mapie)
  • Las bukowy (oznaczony rzymską V na czerwonym kółeczku)
  • Kwatera Myśliwska ( podana nazwa na mapie)
  •  Pracownia Rzeźbiarska (podana nazwa na mapie)
  • Kamienny pomnik „Płaczącej matki” w Stojanowie (oznaczony arabską 2 na żółtym kółeczku)
  •  Skałki (oznaczone rzymską II na czerwonym kółeczku)
  • Kościół rzymsko – katolicki w Pieńsku p.w. św. Franciszka z Asyżu (oznaczony arabską 8 na żółtym kółeczku)
  •  Ruiny muru otaczającego nie istniejący już Kościół Ewangelicki
     i cmentarz w Pieńsku (brak zaznaczenia na mapie)
Kładka rowerowo – piesza przez Nysę Łużycką ( podana nazwa na mapie)
II część zajęć: Z kładki rowerowo – pieszej wracamy do Centrum Edukacji Leśnej w Bielawie Dolnej. W tej części zajęć proponuję zorganizowanie ogniska z poczęstunkiem, aby uczestnicy zregenerowali siły po wyprawie rowerowej. Następnie będzie można podzielić się wrażeniami z odbytej wycieczki
i przeprowadzić dyskusję na temat ochrony regionalnego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, podczas której uczestnicy będą zgłaszać swoje uwagi i propozycje. Na zakończenie zajęć wszystkie propozycje ochrony dziedzictwa powinny zostać zapisane przez uczestników w formie „mapy myśli” na przygotowanej planszy.

5)       Przykładowe informacje związane z poszczególnymi obiektami wycieczki regionoznawczej
  •  Centrum Edukacji Leśnej i Szkółka Leśna
Centrum Edukacji prezentuje rodzimy skład gatunkowy lasów, elementy hodowli i ochrony lasu, tematykę łowiecką oraz opisuje biotopy wodne wraz z ich mieszkańcami. Powyższą tematykę przybliżają zorganizowanym grupom dzieci i młodzieży pracownicy Służby Leśnej. W szkółce leśnej na powierzchni produkcyjnej 5,81 ha uprawiane są sadzonki wszystkich gatunków i krzewów niezbędnych do prowadzenia zalesień i odnowień w nadleśnictwie. Na 9 arach prowadzona jest uprawa w warunkach kontrolowanych. Namioty wyposażone w system mikrozraszania pozwalają wyhodować siewki brzozy, olszy, jodły, modrzewia i świerka przy jednoczesnym zminimalizowaniu strat.
 
  • Siedlisko bobrów
Siedlisko bobrów powstało z przesiedlenia w latach 2002 – 2003 bobrów z północno – wschodniej Polski. Bobry żyją w wykopanych w skarpie stawu norach, budują liczne tamy.
 
  •  Cmentarz Ewangelicki w Bielawie Dolnej
Godnym zainteresowania pomnikiem kulturowym jest stary, poniemiecki cmentarz ewangelicki, który powstał przy średniowiecznym Kościele Ewangelickim. Obecnie Kościoła już nie ma ale pozostały ruiny cmentarza: fragmenty muru i groby niemieckich mieszkańców. Cmentarz został zamknięty w 1962 roku. Jest to miejsce bardzo tajemnicze. Na tej nekrofilii panuje półmrok, ze względu na drzewa, które ją porastają. Ruiny muru porośnięte są bluszczem. Tajemniczość tego miejsca potęgują groby, z których niektóre mają poodsuwane płyty nagrobne, ukazując porośnięte mchem wnętrza grobów. Na nagrobkach widnieją epitafia w języku niemieckim.
 
  • Prom turystyczny
 Na przestrzeni kilku ostatnich lat nawiązała się współpraca między mieszkańcami Bielawy a mieszkańcami niemieckich miejscowości na drugim brzegu Nysy. Ważnym wydarzeniem dla kontaktów kulturowych było otwarcie w maju 2008 roku Promu na Nysie, który łączy szlaki rowerowe pomiędzy Polską a Niemcami. Na promie jest miejsce dla czterech osób
i czterech rowerów. Na obu brzegach Nysy znajdują się dwujęzyczne tablice informacyjne, które określają warunki obsługi i użytkowania promu. Dzięki przeprawie promowej możemy dostać się do miejscowości Zentendorf na drugim brzegu Nysy. Znajduje się tam Kulturinsel Einsiedel – Park kultury, rozrywki i rekreacji. Jest to wspaniałe miejsce pełne niespodzianek. Można tam przeżyć niezwykłe przygody połączone ze sztuką i edukacją. Każdego roku organizowana jest przez twórcę Parku Kultury kilkudniowa impreza kulturalna pod nazwą Folklorum.
 
  • Młyn wodny
W Bielawie znajdują się ruiny starego, powstałego przed 1816 rokiem młyna wodnego. Znajdują się one przy wodospadzie na rzece Bielawce. Obecnie ruiny młyna są zamieszkane, ale nie zmienia to faktu, że teren ten jest bardzo zaniedbany. Z młynem wiąże się wiele opowieści, które sugerują, że w nim straszy pewna zjawa, odziana w białe szaty. Ale czy to prawda?
 
  • Las bukowy
Stanowi swoistą osobliwość terenu Buczyny Bielawskiej. Porastają go drzewa należące do rodziny bukowatych, które osiągają wysokość nawet 30 metrów i rosną do 350 lat.
 
  •  Kwatera Myśliwska
W Kwaterze łowieckiej w Bielawie Dolnej znajduje się pięć miejsc noclegowych. Służą one myśliwym, przyrodnikom, grzybiarzom i turystom. Myśliwi mogą polować na terenie Ośrodka Hodowli Zwierzyny, obejmującego obszar ok. 8 tys. ha lasów, a wszyscy odwiedzający kwaterę w okresie jesieni mogą obserwować rykowisko.
  • Pracownia Rzeźbiarska
Pracownia Rzeźbiarska Mieczysława Grabuńczyka powstała w Bielawie Dolnej w 1980 roku. Mieczysław Grabuńczyk wykonuje swe dzieła w drewnie lipowym, dębowym i topolowym. Tematyka prac jest bardzo szeroka, obejmuje prace o tematyce świeckiej, aż po tematykę sakralną. Inspiracją dla twórcy jest otaczająca przyroda, życie wiejskie, praca ludzi w gospodarstwie i w lesie oraz tematyka zawarta w Biblii. Prace ukazują sceny z życia mieszkańców wsi, ich pracy na roli, sceny sakralne z życia Jezusa Chrystusa. Rzeźbiarz wykonuje również na indywidualne zamówienia tzw. sztukę użytkową . Są to m.in. rzeźbione elementy mebli, podstawy pod poroża, szyldy oraz inne elementy zdobnicze. Rzeźby Grabuńczyka znajdują się m.in. w: Muzeum Regionalnym w Wągrowcu, Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu, Muzeum Etnograficznym w Toruniu oraz w wielu prywatnych galeriach w Polsce, Niemczech, Francji, Austrii, Finlandii, Peru i USA.
 
  •  Kamienny pomnik „Płaczącej matki” w Stojanowie
Pomnik został wzniesiony w 1918 roku ku czci żołnierzy z gminy Nieder Penzighammer poległych w I wojnie światowej.
 
  • Skałki
Skałki to dawny kamieniołom piaskowca koło Stojanówka. Piaskowies pochodzi z okresu kredy i był w średniowieczu najważniejszą kopaliną wydobywaną na obszarze Puszczy Zgorzeleckiej. W połowie XIII wieku z piaskowca ze Stojanówka zbudowano zamek
w Pieńsku.
 
  • Kościół rzymsko – katolicki w Pieńsku, pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu
Kościół Katolicki pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu powstał w 1885 roku. Wskutek działań wojennych uległ znacznemu zniszczeniu. Po odbudowie pozostał w niezmienionej formie do czasów obecnych. Kościół cechuje się piękną architektura. Po obu stronach wejścia (atrium) znajduje się krużganek . Nawę główną kościoła kończy ołtarz (apsyda), po którego bokach znajduje się zakrystia i pomieszczenie dla ministrantów. Wieżakościoła znajduje się ponad jego wejściem. Prowadzą do niej schody, którymi można wejść na chór. Konstrukcję kościoła oprócz ścian nośnych wspierają cztery kolumny. Sufit to sklepienie półkoliste zdobione malowidłami aniołów i świętych, namalowanych po wojnie. Na wieży kościelnej umieszczono trzy dzwony, a na chórze zamontowano organy. Do czasów współczesnych zachowały się piękne witrażeznajdujące się za ołtarzem. Po wojnie funkcję duszpasterską pełnią Ojcowie Franciszkanie, których klasztor znajduje się przy kościele. W roku 2008 została zakończona renowacja kościoła. Odrestaurowano Kościół z zewnątrz, jak i wewnątrz.
 
  • Ruiny muru otaczającego już nie istniejący Kościół Ewangelicki i cmentarz
W miejscu obecnych garaży w Pieńsku, przy ul. Zgorzeleckiej istniał Kościół Ewangelicki
i cmentarz, które w wyniku pożaru i wojen zostały zniszczone. Obecnie pozostał fragment muru okalającego teren Kościoła. Stanowi on najstarszą część architektury pieńskiej.
  •  Kładka rowerowo – piesza przez Nysę Łużycką
Kładka łączy Pieńsk z partnerską gminą Neisseaue oraz miastem partnerskim Rothenburg ułatwiając współpracę trans graniczną gmin i jest łącznikiem do szlaków rowerowych między Polską a Niemcami.